Klasik Mac OS işletim sistemi günlerinden bu yana Sound (Ses) denetimleri arasında bulunan Sosumi isimli uyarı sesinin küçük bir hikayesi olduğunu biliyor muydunuz?
Dilim döndüğünce anlatayım.
Apple ile Beatles (evet bildiğiniz Beatles, John Lennon falan) arasında uzuuun yıllara yayılan bir husumet bulunmaktaydı. Bu durum birkaç kere mahkemelere taşınmış ve sonra bir şekilde çözüme ulaşmıştı. Beatles‘a göre sorunun başlangıcı Apple‘ın isminin ‘Apple’ olmasıydı. Çünkü Apple ismi aslında Beatles üyelerinin kendi üretimlerinin haklarını elinde bulunduran Apple Corps isimli firmaya aitti ve Beatles haklı olarak ‘Apple’ ismini kendilerinden başka kimsenin kullanmasını istemiyordu.
Beatles ve Apple arasındaki ilk dava 1978 senesinde açılmış ve 1981 senesinde Apple‘ın $80.000 tutarında tazminat ödemesiyle sonuçlanmıştı. Bu dava sonucunda ortaklaşa bir sözleşme imzalanmış ve Apple hiçbir zaman müzik işine girmeyeceğini taahüt etmişti. (Bu noktada bilmeyenler için küçük bir not ekleyeyim, Apple şu anda dünyanın en büyük müzik dağıtımcıları arasında)
1986 senesinde Apple, Apple II gs bilgisayarına Ensoniq tarafından üretilen bir ses işleme çipi ekledi. Arkasından da davanın gelmesi çok uzun sürmedi tabi. Beatles 1981 senesinde imzalanan sözleşmenin ihlal edildiğini iddia ediyordu. Bu davanın sonucunda Apple donanım bazlı synthesizer’ları bilgisayarlarında kullanmayacağını açıkladı. Ve ondan sonra bir daha da kullanmadı.
1989 senesinde başlayan ve 1991 senesinde sonuçlanan bir diğer dava dosyası sebebiyle Apple, Beatles‘a 26.5 milyon dolar ödemişti. 1991 senesindeki anlaşma sonrasında Beatles‘ın sahibi olduğu Apple Corps ‘Ana içeriği müzik olan yaratıcı çalışmalar’ konusundaki bütün hakları elinde bulunduruyor; Apple Computer ise ‘İçeriği oluşturmak ve oynatmak için kullanılabilecek çeşitli cihaz ve servisler’ konusunda Apple isminin haklarına sahip oluyordu. Ve aynı sözleşme uyarınca Apple müzikal içeriğin hiçbir fiziksel medya aracılığıyla ulaştırılmasına aracılık etmeyecekti.
Bu davalar ve ödenen bedeller, Apple’ın hukuk departmanını biraz daha dikkatli adımlar atmaya itmişti. Artık işletim sisteminin birçok bileşeni, hukuk departmanının onayından geçiyor ve ondan sonra son halini alıyordu. Apple’ın hukuk departmanının değişiklik istediği detaylardan biri Jim Reekes tarafından hazırlanmış olan Chimes (Çanlar) isimli bir sistem uyarı sesiydi. Bu sesin kendisi değil ama ismi hukuk birimi tarafından tarafından ‘fazla müziksel’ bulunmuştu. Chimes isminin değişmesi gerektiği ortaya çıkınca Jim Reekes bu uyarı sesinin ismini Let it Beep (Bırak biplesin) olarak değiştirmek istedi. Ancak çalışma arkadaşlarının bu ismin Apple‘ın hukuk birimi tarafından onaylanmayacağını söylemesiyle ismi Sosumi olarak değiştirdi. Ve Apple hukuk birimine bunun Japonca kökenli bir kelime olduğu ve müzik işi ile hiçbir ilgisinin olmadığını söyledi. Oysa Sosumi, ‘Öyleyse beni dava et‘ anlamına gelen So Sue Me kelimelerinin okunuşundan başka birşey değildi. Bu tabiri hukuk bölümündeki muhatabına okumamış, S, O, S, U, M, I şeklinde hecelemişti. :)
Peki sonra?
Sonra, Apple yine uslu durmadı ve 2003 senesinde iTunes Music Store‘u açtı. Büyük müzik dağıtım şirketleri ile anlaşarak şarkı ve albüm satmaya başladı. Ve tabi Beatles yine boş durmadı ve yine mahkeme yolunu tuttu. 2006 senesinde açılan davayı bu sefer Beatles‘ın Apple Corps‘u kaybetti. Apple Computer‘ın bu davayı kazanabilmesindeki en önemli etken 1991 anlaşmasında bulunan “müzikal içeriğin fiziksel medya aracılığıyla dağıtılmayacağı” ilkesiydi. Gerçekten de Apple, fiziksel herhangi bir içerik sunmuyor, tamamen dijital içerik satıyordu.
2007 senesinde Apple Computer‘ın ‘Apple’ kelimesinin tüm haklarını 500 milyon dolar ödeyerek Beatles‘tan satın almasıyla 19 yıllık davalar dönemi kapandı. 2010 senesinde nihayet Beatles albümleri iTunes Store‘da satılmaya başlandı.
Resim-1
Apple — Beatles davalarıyla ilgili ayrıntılı bilgiyi ilgili Wikipedia bağlantısından okuyabilirsiniz. (İngilizce)
Sosumi sesi ve Macintosh açılış sesinin tasarımcısı Jim Reeks‘in web sayfasına buradan ulaşabilirsiniz.
Son olarak Jim Reekes ile yapılmış Macintosh açılış sesi ve Sosumi hikayesini de içeren ropörtajı paylaşarak bitirelim.
https://www.youtube.com/watch?v=QkTwNerh1G8&feature=youtu.be
Bu konuyla ilgili sorularınızı alt kısımda bulunan yorumlar alanını kullanarak sorabilirsiniz.
Referanslar
TAGs: Apple,Sosumi,Beatles,Jim Reekes,Macintosh,Sosumi nedir
